رسانه مدیاتی – بلاک چین سیستمی است که می‌تواند اطلاعات و گزارش را ثبت کند. تفاوت آن نیز با سیستم‌های دیگر این است که اطلاعات را بین همه اعضای شبکه به اشتراک می‌‌گذارد. در نتیجه با رمزنگاری، نمی‌توان اطلاعات ثبت‌شده را هک با دستکاری کرد.
بلاک چین چیست؟ (blockchain)
بسیاری از افراد تصور می‌کنند فناوری بلاک چین بسیار پیچیده است. در ساده‌ترین حالت بلاک چین به معنای یک زنجیره بلوک است. در حقیقت اطلاعات دیجیتالی یا بلوک در یک پایگاه داده عمومی یا زنجیره ذخیره میشود. بلوک‌هایی که در بلاک چین وجود دارند در حالت خاص به سه بخش تقسیم می‌شوند که عبارت‌اند از:
۱- بلوک‌ها ذخیره‌کننده اطلاعاتی مانند تاریخ، زمان و مبلغ دلاری آخرین خرید که به معاملات ارتباط دارند هستند.
۲- این بلوک‌ها اطلاعات دیگری درباره افرادی که در معاملات شرکت می‌کنند ذخیره می‌کند. در حقیقت اطلاعات شناسایی با استفاده از امضای دیجیتالی منحصربه‌فرد مانند یک نام کاربری ثبت میشود.
۳- بلوک‌ها اطلاعاتی که باعث تفاوت آن‌ها با بلوک‌های دیگر میشود را ذخیره می‌کند. همان‌طور که انسان‌ها علاقه دارند تا با دیگران تفاوت داشته باشند، بلوک‌ها نیز کدهای ویژه خود را به نام «هش» (Hash) ذخیره می‌کند تا کاربران بتوانند آن را جدا از هر بلوک دیگری اعلام کنند.
به کدهای رمزنگاری که به‌وسیله الگوریتم‌های خاص ایجاد شدند هش گفته میشود. برای توضیح بیشتر آن را در قالب یک مثال ارائه می‌کنیم. فرض کنید در حال خرید از یک سایت معتبر هستید. زمانی که خرید شما پردازش میشود دوباره تصمیم می‌گیرید محصول دیگری را به سبد کالای خود اضافه کنید. در این شرایط حتی اگر جزئیات معامله جدید شما مانند قبلی باشد، می‌توانید به دلیل کدهای ویژه آن‌ها، بلوک‌ها را از یکدیگر جدا کنید.
همان‌طور که گفته شد هر کدام از مثال‌ها، هر بلوک به منظور ذخیره یک خرید واحد در نظر گرفته شده است. اما واقعیت کمی متفاوت است. یک بلوک در واحد بلاک چین می‌تواند نهایت داده‌ای به حجم یک مگابایت را ذخیره کند. طبق اندازه معاملات این مسئله نشان می‌دهد که یک بلوک واحد می‌تواند زیر یک سقف چند تراکنش را انجام دهد.
بلاک چین چطور کار می‌کند؟
زمانی که داده‌های جدید توسط یک بلوک ذخیره می‌شوند، آن بلوک به بلاک چین افزوده میشود. همان‌طور که گفته شد بلاک چین از چند بلوک متصل به هم تشکیل شده است. اما برای اینکه یک بلوک بتواند به آن اضافه شود باید از چهار مرحله عبور کند که عبارت‌اند از:
۱- در ابتدا معامله باید رخ دهد. برای درک بهتر آن را در قالب یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید می‌خواهید از یک فروشگاه اینترنتی خرید کنید. همان‌طور که گفته شد یک بلوک معمولا می‌تواند هزاران تراکنش را به یکدیگر متصل کند. بنابراین زمانی که خرید کردید، اطلاعات خرید شما همراه با اطلاعات تراکنش سایر کاربران در این بلوک ذخیره میشود.
۲- معامله باید تایید شود. همان‌طور که پس از خرید هر محصول، معامله آن باید تایید شود، در بلاک چین نیز این کار به‌وسیله شبکه رایانه‌ها انجام میشود. زمانی که از یک فروشگاه اینترنتی خرید می‌کنید، آن شبکه رایانه‌ای به سرعت معامله شما را بررسی خواهد کرد. در حقیقت در کوتاه‌ترین زمان ممکن، حتی یک ثانیه جزئیات خرید مانند زمان معامله، مبلغ دلار و شرکت‌کنندگان را تایید می‌کند.
۳- معامله انجام‌شده باید در یک بلوک ذخیره شود. زمانی که تایید شد نیز چراغ سبز خواهد شد. توجه داشته باشید که همه جزئیات معامله مانند مبلغ دلار، امضای دیجیتالی شما و فروشگاه در یک بلوک ذخیره خواهند شد. معامله شما نیز همراه با سایر معاملات نیز ثبت خواهد شد.
۴- به آن بلوک باید هش داده شود. یعنی پس از اینکه همه معاملات یک بلوک تایید شد، باید یک کد شناسایی‌کننده ویژه به نام هش به فرد داده شود. این هش نیز به جدیدترین بلوک اضافه شده به بلاکچین ارائه میشود. پس از هش نیز بلوک را می‌تواند به بلاکچین اضافه کرد. در نهایت نیز در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.
همه افراد می‌توانند محتویات بلاک چین را مشاهده کنند؟
همه افراد می‌توانند محتویات بلاک چین را مشاهده کنند؟مشاهده محتویات بلاکچین برای همه افراد ممکن است و آن‌ها می‌توانند رایانه‌های خود را به عنوان گره به این شبکه وصل کنند. با این کار رایانه آن‌ها یک نسخه از بلاکچین خواهد بود که به صورت خودکار به‌روزرسانی میشود.
با وجود اینکه هر نسخه از بلاک چین یکسان است اما به دلیل انتشار اطلاعات در شبکه‌های بزرگ رایانه‌ای باعث میشود دستکاری آن سخت‌تر شود. در بلاکچین شما نمی‌توانید یک گزارش قطعی و اختصاصی از وقایعی که قابلیت دستکاری دارند روبه‌رو شوید. هکرها برای دستکاری، به همه نسخه‌هایی که در بلاکچین وجود دارد نیاز دارند. این مسئله باعث میشود در تعریف بلاکچین آن را یک دفترچه توزیع‌شده بشناسند.
با توجه به بلاکچین بیت کوین می‌توان گفت که شما نمی‌توانید به اطلاعات کاربرانی که در حال انجام معامله هستند دسترسی داشته باشید. با وجود اینکه همه معاملاتی که روی بلاک چین انجام می‌شوند کاملا ناشناس نیستند اما اطلاعات شخصی درباره کاربران فقط به نام کاربری و امضای دیجیتالی آن‌ها مربوط است.
آیا می‌توان به بلاک چین اعتماد کرد؟
این فناوری به موضوعات امنیتی مختلفی از روش‌ها مختلف توجه می‌کند. در ابتدا باید گفت که بلوک‌های جدید طبق تاریخ و به صورت خطی ذخیره می‌شوند. بنابراین همه بلوک‌های جدید به آخر بلاکچین اضافه میشود. اگر به بلوک‌ها توجه کرده باشید متوجه می‌شوید که هر بلوک در زنجیره موقعیتی به نام ارتفاع دارد که در ژانویه سال 2020 به ۶۱۵.۴۰۰ رسیده بود.
پس از اضافه شدن یک بلوک به آخر بلاکچین، به سختی می‌توان محتوای بلوک را تغییر داد یا آن را برگرداند؛ زیرا هر بلوک هش ویژه خود به همراه هش قبلی را دارد. این کدهای هش به وسیله یک عملکرد ریاضی ایجاد می‌شوند که تبدیل‌کننده اطلاعات دیجیتالی به رشته‌ای از اعداد و حروف است. اگر کاربران بخواهند به هر دلیلی این اطلاعات را ویرایش کنند، کد هش نیز تغییر می‌کند.
طبق مواردی که گفته شد یک هکر برای تغییر یک بلوک واحد باید همه بلوک‌ها را در بلاکچین تغییر دهد. این کار نیز به برنامه‌های محاسباتی ویژه و انرژی زیادی نیاز دارد. در نتیجه پس از اضافه کردن یک بلوک به بلاکچین، به سختی می‌توان آن را ویرایش کرد و حذف آن نیز امکان‌پذیر نیست.
شبکه‌های بلاکچین برای ایجاد اعتماد، تست‌هایی را از رایانه‌هایی که به آن‌ها می‌خواهند بپیوندند و بلوک‌های زنجیره‌ای را اضافه کنند انجام می‌دهند. به این آزمایش‌ها مدل اجماع گفته میشود. در حقیقت کاربران با این اقدام مجبور می‌شوند پیش از شرکت در یک شبکه بلاکچین هویت خود را اثبات کنند. یکی از روش‌های مرسومی که بیت کوین به کار می‌برد اثبات کار نامیده میشود.
کامپیوترها در سیستم اثبات کار باید ثابت کنند که به منظور حل یک مشکل ریاضی کار کرده‌اند. اگر رایانه‌ای این مشکلات را حل کند می‌تواند یک بلوک به بلاک چین اضافه کند. رایانه‌ها برای حل مشکلات ریاضی در این شرایط باید برنامه‌هایی را اجرا کنند که به انرژی بسیار زیادی نیاز دارند. این کار هزینه زیادی نیز خواهد داشت.
بلاک چین چه مزایایی دارد؟
بلاک چین در صنایع مختلف کاربرد دارد که در ادامه آن را توضیح می‌دهیم.
۱- بانکداری
سیستم بانکداری با استفاده از این فناوری بیشتر سود را در فعالیت‌های تجاری خود به دست آورده است. از آن جایی که بانک‌ها و موسسات مالی فقط در ساعات اداری و به میزان پنج روز در هفته فعالیت می‌کنند نمی‌توانند در سایر مواقع خدمات‌رسانی کنند. برای مثال اگر بخواهید چک خود را در پایان هفته کاری و پس از ساعت ۶ عصر واریز کنید، چاره‌ای ندارید تا روز شنبه منتظر بمانید. گاهی‌اوقات نیز ممکن است کارهای خود را در ساعت‌های اداری انجام دهید اما به دلیل حجم زیاد معاملات در آن روز این کار طول بکشد. در صورتی که بلاکچین تعطیلی ندارد و افراد می‌توانند معامله‌های خود را در مدت زمان 10 دقیقه پردازش کنند. بانک‌ها نیز می‌توانند مبادلات خود را بین صندوق‌ها و موسسات به صورت سریع و ایمن انجام دهند. در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی میشود.
۲- رمزنگاری
فناوری بلاکچین می‌تواند بستر معاملات ارزهای پایه مانند بیت کوین را فراهم کند. برخی ارزها مانند دلار به‌وسیله یک مقام رسمی تهیه و تنظیم میشود که مشکلاتی را ایجاد می‌کند. اگر بانک کاربر از بین برود یا کاربر در کشور یا دولت ناپایدار زندگی کند سرمایه او در خطر قرار می‌گیرد. در حقیقت همین نگرانی‌ها باعث شد که بیت کوین ایجاد شود.
زمانی که عملیات در شبکه‌های رایانه‌ای پخش میشود، بلاکچین به بیت کوین و سایر رمز ارزها این امکان را می‌دهد که فعالیت خود را بدون نیاز به یک مقام رسمی و مرکزی شروع کند. این کار علاوه بر اینکه ریسک را کمتر می‌کند می‌تواند هزینه‌های پردازش و معاملات را نیز از بین ببرد. این مسئله می‌تواند به کشورهایی که ارز ناپایدار دارند ارز پایدار‌تر با برنامه‌های بیشتر و شبکه گسترده تری از افراد و موسسات را در محیط بین الملل ارائه دهد.
۳- خدمات بهداشتی
افرادی که خدمات بهداشتی را ارائه می‌دهند با استفاده از این فناوری می‌توانند سوابق پزشکی بیماران را به صورت امن نگه دارند. زمانی که پرونده پزشکی بیماری شکل می‌گیرد این اطمینان به او داده میشود که پرونده قابل تغییر نیست. سوابق مربوط به سلامت اشخاص با یک کلید خصوصی روی بلاکچین رمزگذاری و ذخیره می‌شوند. از حریم شخصی آن‌ها نیز اطمینان حاصل میشود.
۴- ثبت حقوق مالکیت
روند ثبت حقوق مالکیت در دفاتر ثبت محلی بسیار سخت و ناکارآمد است. برای این کار یک سند فیزیکی باید به یک کارمند دولتی در دفتر ثبت محلی ارائه شود تا آن را به صورت دستی در بانک اطلاعات مرکزی و فهرست عمومی شهر وارد کند. درباره اختلافات ملکی و مطالبات مربوط به شاخص عمومی مذاکره نیز باید تفاهم شود.
این کار علاوه بر هزینه زیاد و زمان‌بر بودن، ممکن است خطاهای انسانی نیز داشته باشد و ردیابی مالکیت املاک را سخت‌تر کند. فناوری بلاکچین می‌تواند نیاز به اسکن اسناد و ردیابی پرونده‌های فیزیکی را در یک دفتر ثبت محلی از بین ببرد. با تایید شدن مالکیت املاک در بلاکچین، مالکان می‌توانند از دقیق و دائمی بودن اسناد خود مطمئن شوند.
۵- ثبت قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند کدهای کامپیوتری هستند که برای تایید یا مذاکره می‌توانند ساخته شوند. قراردادهای هوشمند به دلیل مجموعه‌ای از شرایطی که کاربران موافق آن هستند عمل می‌کنند. برای مثال تصور کنید فردی با استفاده از یک قرارداد هوشمند، یک واحد آپارتمان خود را به شما اجاره دهد. طبق توافق زمانی که پیشپرداخت خود را انجام دهید، کد ورودی درب آپارتمان برای شما ارسال خواهد شد. هر دو طرف بخش معامله خود را به قرارداد هوشمند ارسال می‌کنید.
با استفاده از این روش پرداخت‌ها انجام می‌شوند و با پایان آن نیز پیشپرداخت به شما بازگشت داده میشود. این اقدام علاوه بر اینکه هزینه‌های معمول ثبت اسناد رسمی را کاهش می‌دهد می‌تواند دو طرف را از وجود یک قرارداد ایمن و کارا مطمئن کند.
۶- پیگیری مسیر و ایمنی موادغذایی
امروزه صنایع غذایی تلاش می‌کنند تا با استفاده از فناوری بلاکچین مسیر ایمنی موادغذایی را از تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کنندگان پیگیری کنند. افراد می‌توانند با استفاده از این فناوری، منشا موادی که خریدند را ثبت کنند. این کار به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا صحت محصولات خود را با استفاده از برچسب‌های بهداشتی مانند ارگانیک، محلی و تجارت عادلانه بررسی کنند.
۷- انتخابات و رای‌گیری
این فناوری باعث میشود تقلب در فرایند انتخابات و رای‌گیری کمتر شود تا مشارکت افراد نیز بیشتر شود. با این کار هر یک رای می‌تواند به عنوان یک بلوک ذخیره شود و با این کار دستکاری در آن‌ها نیز غیرممکن خواهد شد. این فناوری می‌تواند باعث شفافیت در روند انتخابات شود و تعداد کارکنان مورد نیاز برای انجام این فرایند را کمتر کند. این قابلیت نیز وجود دارد که نتایج به سرعت ارائه شود.
بلاک چین چه معایبی دارد؟
بلاکچین حاشیه‌های قابل توجهی نیز دارد و برخی مشکلات را ممکن است ایجاد کند که عبارت‌اند از:
۱- هزینه‌های بالای فناوری
با وجود اینکه بلاکچین می‌تواند باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها شود، اما در کل یک فناوری پرهزینه است. برای مثال سیستم اثبات کار که بیت کوین از آن به منظور اعتبارسنجی معاملات استفاده می‌کند انرژی زیادی را صرف می‌کند.
۲- پایین بودن سرعت
سیستم اثبات کار بیت کوین حدود ۱۰ دقیقه زمان می‌خواهد تا یک بلوک جدید را به بلاکچین اضافه کند. با این وجود گفته میشود که شبکه بلاکچین می‌تواند فقط هفت معاملات در ثانیه (TPS) را مدیریت کند. با وجود اینکه رمزهای پایه عملکرد بهتری نسبت به بیت کوین دارند اما باز هم به‌وسیله بلاکچین محدود می‌شوند.
۳- انجام فعالیت‌های غیرقانونی
با وجود اینکه محرمانه بودن شبکه بلاکچین می‌تواند از هک جلوگیری و از حریم خصوصی کاربران محافظت کند اما باز هم امکان تجارت و فعالیت غیرقانونی در شبکه ایجاد میشود. یکی از استفاده‌های غیرقانونی از این فناوری Silk Road بوده است.
این وب‌سایت این امکان را برای کاربران فراهم می‌کرد که بدون ردیابی، وب‌سایت را مرور کنند و خریدهای غیرقانونی را در بیت کوین انجام دهند. مقررات ایالات متحده اکنون از ناشناس ماندن کامل کاربران مبادلات آنلاین جلوگیری می‌کند. در این کشور برای انجام مبادلات آنلاین باید هنگام باز کردن حساب اطلاعات مربوط به مشتریان را ثبت کنند. هویت هر مشتری نیز باید تایید شود و ثابت شود که مشتریان در هیچ‌کدام از لیست‌های سازمان‌های تروریستی شناخته‌شده یا مشکوک قرار ندارند.
بلاک چین چه آینده‌ای دارد؟
این فناوری در سال‌های اخیر با استقبال زیادی روبه‌رو شده است. به این منظور گفته میشود که این فناوری در سال‌های آینده به یک سمبل تبدیل میشود. با اینکه بسیاری از برنامه‌های کاربری در فناوری که در سال‌های اخیر ظاهر شدند، بلاکچین پس از ۲۷ سال به رشد خوبی رسیده است. به عنوان کلمه کلیدی در زبان هر سرمایه گذار در کشور، فناوری بلاکچین می‌کوشد تا عملیات تجاری و دولتی را دقیق تر، کارآمدتر و مطمئن‌تر انجام دهد. به سخن دیگر در دهه سوم ظهور بلاکچین، دیگر سوال اصلی این نیست که آیا شرکت‌های بزرگ به این فناوری «می پیوندند»، بلکه سوال اصلی این است که «چه موقع» خواهند پیوست.
