رسانه مدیاتی – برخی کاربران مشهور در روزهای اخیر اعلام کردند که محتوای حساب کاربری آنها به صورت کامل با عکس و بیوگرافی در روبیکا منتشر شده است. این در حالی است که خود آنها حسابی در این برنامه ایجاد نکردند. روبیکا نیز اعلام کرده است که نقشی در جعل پروفایل کاربران نداشته است و این مشکل توسط برخی کاربران سودجو رخ داده است. اکنون نیز افراد برای برطرف شدن مشکل باید تماس بگیرند. اما مشکل اساسی این جاست که این برنامه احراز هویت دارد و اگر جعل پروفایل توسط کاربران ایجاد شده است ماجرای تیک آبی چیست؟
نقض حریم شخصی کاربران در روبیکا |ماجرای تیک آبی چه بود؟
به نظر می‌رسد این عملیات جعل برنامه‌ریزی شده و سازمان‌یافته باشد که با طرح مجلس همراه شده است و برای محدودترکردن اینترنت که احتمالا به بسته‌شدن برخی شبکه‌های اجتماعی خواهد انجامید. روبیکا در مالکیت توسکا است و بنابر گزارشی از وب‌سایت میدان، “توسکا همان شرکتی است که ۱۰ روز بعد از تشکیل شدن برنده قراردادی انحصاری با صدا سیما برای به دست گرفتن انحصاری تبلیغات دیجیتالی و خدمات ارزش‌افزوده (VAS) و کلیه سرویس‌های پیرامون آن شد.”
میدان درباره این موضوع اعلام کرد : «مطابق با ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید، حتی اگر عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، مجرم شناخته شده.»
پلتفرم روبیکا، درباره اکانت‌های شخصی که عینا از اینستاگرام افراد در این پلتفرم بدون اطلاع صاحبان آنها جعل شده، مدعی‌شده: «این موارد اندک بوده» و افزوده: «خود این کاربران می‌توانند با تماس با مجموعه روبیکا یا کنترل این صفحات را برعهده بگیرند یا خواستار حذف آن شوند.»
عجیب است که روبیکا روشن نکرده چه‌کسانی به چنین جعل و دزدی دست زده‌اند و چرا چنین اتفاقی افتاده است. این در حالی است که پلتفرم روبیکا احراز هویت دارد و اگر افراد دست به این کار زدند چطور این اکانت‌ها تیک آبی دریافت کرده است.
مطابق با ماده ۱۲ قانون جرائم رایانه‌ای، هرکس به طور غیرمجاز داده‌های متعلق به دیگری را برباید، حتی اگر عین داده‌ها در اختیار صاحب آن باشد، مجرم شناخته شده است.
محمدحسین کنعانی زادگان، فرشاد فرجی، مهدی عبدی، سعید آقایی و محمد شریفی، از بازیکنان تیم پرسپولیس از این دسته افراد بودند و به دنبال آن به تدریج بازیگران، بلاگرها (تولیدکنندگان محتوا در فضای مجازی) و حتی بسیاری از کاربران عادی نیز از اتفاق مشابهی برای خود خبر دادند.
در این حساب‌های جعلی نه تنها نام، عکس و اطلاعات درج شده در اینستاگرام افراد کپی شده که حتی در مواردی به این اطلاعات مواردی نیز اضافه شده است. ضمن آنکه در بسیاری از اکانت‌ها محتوای موجود در اینستاگرام (عکس و فیلم به همراه متن زیر آنها) عینا در روبیکا کپی و منتشر شده است.
میلاد نوری درباره این موضوع در توییتر نوشت: «می‌دونید چرا روبیکا به جای عذرخواهی و پاسخ‌‌گویی به ریش کاربران می‌خندد؟ چون روبیکا انحصار و رانت و وقاحت دارد. چیزی که از طریق طرح صیانت قرار است به صورت قانونی در اختیار برخی دیگر نیز قرار گیرد.»
این مشکل در حالی رخ داده است طی هفته‌های گذشته طرح «صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی» مجلس حسابی سر و صدا به پا کرده و بسیاری از فعالان ایرانی فضای مجازی را خشمگین کرده بود؛ چراکه به عقیده آنها این طرح دسترسی به اینترنت را بسیار محدود خواهد کرد و همچنین می‌تواند آنها را تحت نظارت بی‌مورد قرار دهد.
در پایان مصوب شد که این طرح بر اساس اصل 85 قانون اساسی بررسی شود؛ یعنی به صورت غیرعلنی در کمیسیون‌های تخصصی برای آن تصمیم‌گیری شود. در صورت تصویب در کمیسیون، این طرح به مدت چند سال به طور آزمایشی اجرایی خواهد شد.
با این حال اجرای آن منوط به آن خواهد بود که نسخه ایرانی اپلیکیشن‌های خارجی موجود باشد. روبیکا در این موضوع نقش اساسی ایفا می‌کند و روبینو اساسا به عنوان جایگزین اصلی اینستاگرام مطرح است. قابل ذکر است اینستاگرام دومین رسانه اجتماعی محبوب در ایران است.
پاسخ روبیکا درباره جعل پروفایل کاربران
روبیکا در اولین واکنشساخت این اکانت‌ها را تکذیب کرد و با اعلام شماره تلفنی خبر داد کاربران می‌توانند در تماس با روبیکا و پس از اینکه احراز هویت شدند، یا کنترل این صفحات را برعهده بگیرند و یا خواستار حذف آنان بشوند.
روابط عمومی روبیکا نوشت: «این موارد اندک بوده و صفحاتی که به صورت عمومی یا همان پابلیک هستند در اینجا وجود دارند، موضوعی که در خود اینستاگرام هم رخ می‌دهد و گاهی یک صفحه تمام اطلاعات یک صفحه دیگر را عینا منتشر می‌کند و توسط هر فردی ممکن است رخ دهد.»
اما ماجرا به این نقطه ختم نشد. این اپلیکیشن امروز در بیانیه جدیدی تاکید کرده که سلب شناسه کاربری بدون کسب اجازه از مالک کانال امکان پذیر نیست. از این رو مشخص نیست آیا پیگیری کاربران و تماس با شماره اعلام شده کار به جایی خواهد برد یا خیر.
ماجرای تیک‌های آبی پروفایل‌های جعلی
یکی از مسائل مهمی که به طور جداگانه هم جنجالی شده داشتن «تیک آبی» و حتی بیش از 50 هزار نفر دنبال‌کننده در برخی از این حساب‌های روبیکایی است.
تیک آبی در رسانه‌های اجتماعی نشانه‌ای است که وجود آن در یک حساب نشان می‌دهد صفحه مورد نظر جعلی نبوده و اعتبار آن توسط خود برنامه تایید شده است.
روبیکا اما در پاسخ به این موضوع ادعا کرد که تیک آبی و صفحات رسمی منتسب به بازیکنان باشگاه پرسپولیس مرتبط با یک کمپین تبلیغاتی قدیمی است. در این بیانیه آمده است: «ایجاد این صفحات در دی ماه ۹۹ در حاشیه برگزاری دربی ۹۴ استقلال و پرسپولیس، با هماهنگی کامل باشگاه و بازیکنان و در چارچوب کمپین مربوطه صورت گرفته است… بازیکنان می‌توانند در صورت عدم دسترسی به صفحات یا تمایل به حذف آنها با پشتیبانی روبیکا تماس حاصل فرمایند.»
به عقیده برخی فعالان فضای مجازی، آمارسازی جهت بالا نشان دادن تعداد مخاطبان جهت کسب محبوبیت بیشتر، دریافت بودجه کلان و تسهیل فیلترینگ اینستاگرام می‌تواند از انگیزه‌های احتمالی چنین کاری باشد؛ هر چند که روبیکا این ادعا را فعلا رد کرده است.
چطور متوجه شویم که در روبیکا اکانت داریم؟
افراد تا روز گذشته می‌توانستند به کمک یک صفحه وب و جست‌وجوی نام کاربری خود، متوجه شوند که آیا به این نام اکانتی در روبینو وجود دارد یا نه.
اما با جنجالی شدن این مسأله از شب گذشته روبیکا این لینک را از کار انداخته و به همین خاطر تنها راه باقی‌مانده برای چک کردن این موضوع، نصب خود اپلیکیشن و جست‌وجو در آن است.
با این حال، با توجه به آنکه با چنین کاری تعداد نصب اپلیکیشن بالا خواهد رفت و این موضوع امتیازی مثبت برای اپلیکیشن مذکور خواهد بود، برخی از کاربران خشمگین از این اتفاق، نسبت به عدم نصب برنامه توصیه می‌کنند.
در این پرونده دو اتهام جعل هویت و نقض کپی رایت علیه روبیکا مطرح شده است. به گفته کارشناسان حقوقی امکان شکایت در دادسرای فضای مجازی وجود دارد.
نقش همراه اول در این ماجرا چیست؟
اپلیکیشن روبیکا، متعلق به شرکت توسکا است و سهام شرکت توسکا، متعلق به «همراه اول» و شرکت‌های اقماری آن است و می‌توان همراه اول را مالک اصلی روبیکا به شمار آورد. گویا انحصار طلبی در حوزه ارتباطات و تغییر سلیقه‌ای قیمت و حتی حذف ناگهانی بسته‌های اینترنتی محبوب برای همراه اول کافی نیست و این شرکت، می‌خواهد در حوزه شبکه‌های اجتماعی هم انحصار داشته باشد و بار دیگر، «حریم خصوصی و حقوق کاربر» را بی‌معنی کند.
یکی از اصلی‌ترین انتقادهایی که طرفداران طرح صیانت از اینترنت به اینستاگرام وارد می‌کنند، «نقض حریم کاربران ایرانی» توسط این پلتفرم است؛ در حالی که روبیکا دقیقاً حریم خصوصی کاربران را زیر پا گذاشته و بدون اجازه، صفحات جعلی برای آنها ایجاد کرده است! متأسفانه اگر طرح صیانت از فضای مجازی به همین صورتِ فعلی اجرا شود، چنین اقداماتی وجهه قانونی پیدا خواهند کرد و دست انحصار و رانت، به خصوصی‌ترین حریم مجازی کاربران نیز دراز خواهد شد.
نظر شما در مورد آبروریزی بزرگ پلتفرم روبینو و جعل صفحات اینستاگرامی روی این اپلیکیشن چیست؟ از دید شما، علت اصلی این کار توسط روبیکا چه می‌تواند باشد؟ آیا این پلتفرم می‌خواسته اینفلوئنسرهای اینستاگرامی را حتی برای مشاهده و حذف صفحات جعلی هم که شده، به صورت اجباری به روبینو بیاورد؟ دیدگاه‌های خود را حتماً با ما در میان بگذارید.
