از ساعات ابتدایی دیروز کاربران با اختلال شدیدی در عملکرد اینستاگرام روبرو شده‌اند؛ اختلالی که در شبکه اینترنت سیار و ثابت وجود دارد در حالی که با تغییر آی.پی ایران، مشکل برای بسیاری از کاربران برطرف می‌شود.
احتمالاً کاهش پهنای باند با روش Bandwidth Shaping رخ داده که باعث بروز سرعت حداقلی در اینستاگرام شده و از آنس و مسدود کردن راه‌های رسیدن به اینستاگرام نیز شدت یافته است. با وجود اینکه گزارش‌های مختلفی از جمله گزارش شرکت ابر آروان و یا نظر برخی از کارشناسان فنی حکایت از این دارد که اختلالات پیش آمده در اینترنت و به خصوص مشکلات بر سر راه اینستاگرام، عموما منشا داخلی دارد اما تا این لحظه وزارت ارتباطات در برابر این نظریه‌ها واکنش خاصی نشان نداده.
«حسین درواری» کارشناس شبکه می‌گوید اختلال‌های به وجود آمده در اینستاگرام از مرداد سال ۱۳۹۹ شدت گرفته و در وهله اول فقط از دوازده شب تا ۶ بامداد بوده اما به مرور زمان این اختلالات گسترده‌تر شده است. او می‌گوید برخی پروتکل‌های جدید ایجاد شده توسط اینستاگرام باعث شد که کاربران از طریق این پروتکل‌ها وارد اینستاگرام بشوند اما اتفاقی که در ایران رخ داده اینست که جلوی این مسیرها گرفته می‌شود: «این محدودیت یکشبه اتفاق نیفتاده و بارها قبلا اعلام شده و توسط وزارت ارتباطات تکذیب می‌شود.»
درواری درباره مساله کنترل پهنای باند که به نظر می‌رسد اخیر در شبکه رخ داده می‌گوید: «در این حالت تصمیم می‌گیرند که چه مقدار ترافیک در چه آدرسی بیشتر باشد و در چه آدرسی کمتر.» او می‌گوید اصل این قابلیت برای این بوده که انصاف و عدالت بین کاربران رعایت شود و سرعت برای کاربری که دانلود فراوان دارد تا آن کاربری که فقط قصد خواندن اخبار دارد یکی باشد و در شبکه «ازدحام» ایجاد نشود: «با این حال به نظر می‌رسد از این قابلیت برای محدود شدن اکثر ارتباطات خارجی در ایران استفاده می‌شود.»
سردار جلالی مدیر پدافند غیرعامل کشور نیز پیش‌تر تاکید داشته بود که در شبکه ملی اطلاعات مساله قطعی اینترنت مطرح نیست اما سلسله مراتب دسترسی وجود دارد. او طی یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود: «در کره جنوبی هم همین کار شده و در داخل کشور سرعت حداکثری و در مرزها سرعت حداقلی وجود دارد و این یک الگوی نمونه از اینترنت است.» به نظر می‌آید در داخل کشور نیز تصمیم گرفته شده تا سرعت حداقلی برای برخی پلتفرم‌ها نظیر اینستاگرام وجود داشته باشد.
درواری اذعان دارد جلوگیری از این مسیرها و کنترل ترافیک مساله‌ای هزینه‌بر برای وزارت است، این هزینه‌ها به ویژه از لحاظ مالی که نیازمند نیروهای متخصص و پایش مستمر حس می‌شود، وجود دارد: «پروتکل‌های جدید اینستاگرام نیز باعث شده که سیستم کاملا بروزرسانی شود تا بتوان جلوی مسیرهای جدید را گرفت.» درواری تاکید دارد که شناسایی آدرس‌ها و پرتکل‌هایی که کاربران از آن وارد اینستاگرام می‌شوند نیازمند دستگاه‌های جدیدی است و باید Middleboxهای هر شبکه در هر استان تغییراتی پیدا کند: «دستگاه میدل باکس یک سیستم در شبکه کاربر است که کار نظارت و تعیین مسیر را در خروجی هر شبکه بر عهده دارد و فیلترینگ‌ها و تایم اوت‌هایی که رخ می‌دهد، توسط این دستگاه و در داخل کشور اعمال می‌شود.»
شبکه اجتماعی اینستاگرام از معدود بسترهای فیلتر نشده جهانی در ایران است که صدها هزار کسب و کار در آن فعالیت دارند و بنا به گفته نظر کارشناسان اقتصادی، ماهانه میلیاردها تومان گردش مالی توسط این کسب و کارها در آن صورت می‌گیرد. وجود چنین اختلالاتی در این شبکه می‌تواند به اقتصاد دیجیتال کشور که در برنامه ششم توسعه به آن تاکید شده، آسیبی جدی وارد کند.
