رسانه مدیاتی – بیت کوین اولین پولی است که به صورت کامل در بستر اینترنت تولید شده است، متمرکز نیست و توسط مردم پشتیبانی میشود. بنابراین تورمی ندارد.
ممکن است خبرهای زیادی درباره افزایش قیمت حیرتآور این پولهای الکترونیکی شنیده باشید. در ادامه مطلب جزئیات مربوط به این ارز دیجیتال را بررسی خواهیم کرد.
بیت کوین (bitcoin) نوعی پول الکترونیکی به شمار میرود که افراد با استفاده از آن میتوانند خرید کنند، سفارشهای آنلاین خود را انجام دهند، به افراد مختلفی که در محلهای مختلف جهان هستند پول ارسال کنند یا با هدف سرمایهگذاری آن را تهیه کنند.
بیت کوین چیست؟
همانطور که گفته شد بیت کوین یکی از انواع ارزهای دیجیتال است که افراد با استفاده از آن میتوانند کالا یا خدمات بخرند و به مناطق مختلف دنیا پول ارسال کنند.
این ارز دیجیتالی متمرکز نیست و از چاپ واحدهای پولی بیشتر مصون مانده است. این موارد مزیتهای بیت کوین در مقایسه با پول معمولی است. افراد میتوانند از بیت کوین به صورت یک ابزار سرمایهگذاری استفاده کنند و به وسیله آن انتقالات ارزی خود را انجام دهند.
بیت کوین چطور هدایت میشود؟
عرضه و تقاضای پولهایی که در حال حاضر وجود دارند را معمولا دولتها کنترل و هدایت میکنند. اما این ارز الکترونیکی برخلاف پولهای معمولی توسط فرد یا دسته خاصی هدایت نمیشود. همچنین افرادی که وارد شبکه آن میشود مکلفاند که قوانین مربوط به آن را بپذیرند. قوانین نیز به صورت کدهای برنامهنویسی است که همه افراد میتوانند آن را در اینترنت مشاهده کنند.
در شبکه این ارز دیجیتالی گروههای متفاوتی وجود دارند که سه مورد از مهمترین آنها توسعهدهندگان، استخراجکنندگان و نودهای شبکه هستند. استخراجکنندگان همان افرادی هستند که ممکن است تصویر آنها را با بیل و کلنگ مشاهده کرده باشید. توسعهدهندگان افراد برنامهنویسی هستند که وظیفه بهبود نرمافرار این ارز دیجیتال را برعهده دارند و در انتها نودهای شبکه دستگاههایی هستند که متصل به شبکه هستند.
هرکدام از گروههایی که از آنها نام برده شد وظایف مخصوصی را در شبکه دارند. برای مثال توسعهدهندگان به دلخواه کارهایی در رابطه با بهبود نرمافزار این پول الکترونیکی را انجام میدهند. استخراجکنندگان یا ماینرها نیز وظیفه انتقال بیت کوین را دارند که به آن تراکنش نیز گفته میشود. نودها نیز ذخیرهکننده تاریخچه تراکنشهایی هستند که در شبکه انجام شدهاند. همانطور که گفته شد بیت کوین توسط هیچ فردی یا گروه خاصی هدایت نمیشود. اما به نظر شما دلیل وجود این سیستم بیتپیچیده چیست؟ به نظر میرسد بانکها و سیستمهای مالی مشکلاتی داشته باشند که افراد به سمت استفاده از بیت کوینها هدایت شوند.
بیت کوین چه اهدافی را دنبال میکند؟
همانطور که گفته شد بیت کوین متمرکز نیست و افراد خود میتوانند با کلمه عبور ویژهای که کلید خصوصی نامیده میشود آنها را خرج کنند یا انتقال دهند. این کار فقط به دست مالکان کلیدها انجام خواهد شد. با این وجود در حالت کلی میتوان گفت هدف از ایجاد بیت کوین ذخیره و انتقال پول به صورت امن است. به همین علت میتوان آن را یک سیستم پرداخت و بانکداری دیجیتال امن دانست.
البته یک مشکل بزرگی نیز در ارزهای دیجیتال وجود دارد که باعث میشود افراد پول را دوبار خرج کنند. در صورتی که این مشکل در پولهای معمولی وجود ندارد. برای مثال شما اسکناس خود را به فروشنده میدهید و محصول مورد نظر خود را میخرید. نمیتوانید از آن برای خرید کالای دیگری استفاده کنید. اما پولهای دیجیتالی اینطور نیستند و به راحتی با یک کلیک کپی میشوند.
برای مثال یک فایل را در نظر بگیرید که به راحتی در دو پوشه مختلف کپی میشود. اگر پول دیجیتالی شما مانند یک فایل باشد، میتوانید آن را به صورت همزمان در دو نقطه متفاوت خرج کنید. این مسئله باعث شده بود که یک سازمان مرکزی قبل از پیدایش ارزهای دیجیتال ایجاد شود تا موجودیهای افراد را بررسی کند و از مشکلات احتمالی آنها جلوگیری کند. زمانی که ارزهای دیجیتال ایجاد شدند این سازمان مرکزی به فعالیت خود پایان داد. بررسی تراکنشها نیز توسط اعضای شبکه انجام میشود. بنابراین یکی دیگر از اهداف مهم بیت کوین است است که مشکل دو مرتبه خرج کردن بدون اعتماد به دیگران را حل کند.
بیت کوین چطور ایجاد شده است؟
پیدایش بیت کوین به آخرین ماههای سال 2008 برمیگردد. ممکن است مشکلات مربوط به بحرانهای مالی سال 2008 که به صورت گسترده مخابره شد را به خاطر داشته باشید. در این دوره زمانی فرد یا گروه با مشخصات ناشناخته و نام مستعار ساتوشی ناکاموتو یک مقاله را به متخصصان علم رمزنگاری ارسال و در آن درباره پول الکترونیکی جدید صحبت کرده بود. ساتوشی ناکاموتو عنوان وایت پِیپِر را نیز به آن داده بود و در آن بیت کوین و نحوه کار کردن آن را شرح داد.
این فرد، سازمان یا گروه به نام ساتوشی ناکاموتو سازنده بیت کوین است که کار این شبکه را از ابتدای سال 2009 شروع کرده است. او به همراه توسعهدهندگانی که در ابتدای پروژه حضور داشتند مشکلات را برطرف میکرد اما به صورت ناگهانی در سال 2010 ناپدید شده است.
در حال حاضر حدود 10 سال است که از پیدایش بیت کوین میگذرد اما مشخصات ایجادکننده آن فاش نشده است. گفته میشود ممکن است این نام متعلق به یک فرد، یک سازمان مخفی دولتی یا یک گروه برنامهنویس باشد. حدسوگمانهای زیادی درباره هویت آن وجود دارد برخی نیز خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی کردند اما مدرکی برای اثبات حرف خود نداشتند.
پنهان بودن هویت اصلی این سازنده احتمالا دلایل محکمی دارد. یکی از دلایل آن نیز به خطر افتادن جان ایجادکننده بیتکوین است؛ زیرا این پول الکترونیکی میتواند به بانکهای بزرگ و موسسههای مالی ضربه بزند. این مسئله باعث میشود این شبکه از شروع کار خود دشمنان زیادی داشته باشد. اگر مشخصات سازنده بیت کوین لو میرفت امکان داشت دستگیر شود یا با خطرات مختلفی روبهرو شود.
همانطور که گفته شد این پول دیجیتالی توسط هیچ فرد یا گروهی هدایت نمیشود. در یکی از ایمیلهای ساتوشی ناکاموتو آمده است این ویژگی زمانی به حقیقت میپیوندد که مشخصات سازنده آن مخفی باشد. اگر هویت آن مشخص میشد عقاید و نظرات آن بر روند توسعه شبکه تاثیر زیادی داشت و حالت متمرکز پیدا میکرد.
برخی افراد تصور میکنند این پول الکترونیکی بهوسیله آژانس امنیت ملی اروپا ساخته شده است. طبق این نظریه NSA بیت کوین را به وجود آورده است تا با آماد کردن فضا، ارز دیجیتالی که دولت آمریکا آن را کنترل میکند روی کار آورد. مدتی قبل نیز یکی از بنیانگذاران شرکت امنیتی کسپرسکی آن را تکرار کرده بود.
برخی از توابعی که بهوسیله NSA طراحی شده است در قسمتهای زیادی از رمزنگاری بیت کوین به کار رفته است. پیشبینی میشود که سازنده بیت کوین یعنی ساتوشی ناکاموتو بیش از یک میلیون سکه بیت کوین داشته باشد.
جالب است بدانید ساختن ارز دیجیتال که توسط فردی کنترل نشود بدترین کاری است که NSA میتواند انجام دهد. از طرفی مشخص بودن بودن هویت سازنده اهمیت زیادی ندارد؛ زیرا همه افراد میتوانند قوانین کدهای بیت کوین را مشاهده کنند. از طرفی افرادی که بخواهند از قوانین سرپیچی کنند شبکه با آنها مقابله میکند.
بیت کوین چگونه پشتیبانی میشود؟
ممکن است این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که چه کسی از بیت کوین پشتیبانی میکند. در صورتی که باید گفت هیچکس از آن پشتیبانی نمیکند. این پول الکترونیکی برخلاف پولهای امروزی بهوسیله فلزات ارزشمند مانند طلا یا کالاهای قابل مبادله پشتیبانی نمیشود.
در حقیقت میتوان گفت ارزش اصلی بیت کوین و برخی ارزهای بیپشتوانه از طریق اعتماد افرادی که معتقدند این موارد ارزشمند هستند ایجاد میشود. به بیان سادهتر میتوان گفت که مانند این مسئله است که شما باور دارید میتوانید اسکناسهای خود را به مغازه دهید و کالای مورد نیاز خود را بخرید. فروشنده نیز میداند که با ارائه این اسکناسها میتواند کالاهای مورد نیاز خود را تهیه کند. بنابراین دست به دست در جامعه میچرخد.
در حالت کلی باید گفت که بیت کوین مانند سایر ارزها پشتیبانی نمیشود و اعتماد مردم باعث ارزش آن میشود. از طرفی با نگاه کردن به کاربرد بیت کوین در جهان امروزی میتوان گفت که افراد بیشتر از استفاده به منظور خرید و پرداختهای خود، بیت کوین را برای سرمایهگذاری میخرند.
به این منظور نظریه دیگری نیز ایجاد شده است که براساس آن بیت کوین علاوه بر اینکه میتواند کاربردهای پول را داشته باشد، به عنوان دارایی نیز به کار میرود؛ زیرا یک دارایی است که میتواند ارزش خود را در طول زمان حفظ کند. برای درک بیشتر میتوان گفت بیت کوین نیز مانند طلا که در مقایسه با کالاهای مصرفی مانند خوراک و پوشاک در طول زمان ارزش ثابتی داشته است، ارزش ثابت دارد و میتواند به عنوان یک دارایی محسوب شود.
ارزشگذاری بیت کوین چگونه انجام میشود؟
هیچ فرد یا گروه ویژهای نمیتواند ارزش واقعی بیت کوین را تعیین کند. به همان صورتی که عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی باعث تعیین قیمت طلا میشود؛ صرافیها و کارگذاریها نیز براساس عرضه و تقاضا قیمت بیت کوین را تعیین میکنند.
اگر دربازار عرضه بیشتر از تقاضا باشد، قیمتها جهت نزولی دارند و تا زمانی که میزان عرضه و تقاضا برابر شود کاهش پیدا میکنند. از طرف دیگر از پول الکترونیکی یک ارزش اساسی دیگر نیز دارد که مقدار آن با توجه به وضعیت شبکه و هزینههایی که ماینرها برای استخراج یک واحد از آن صرف میکنند کسب میشود. با وجود روشهای مختلف ارزشگذاری، قیمت بیت کوین از طریق استخراجکنندگانی که آن را عرضه میکنند یا سرمایهگذارانی که آن را تقاضا میکند تعیین میشود.
بیت کوین چه تفاوتی با سایر ارزهای دیجیتال دارد؟
افراد برای خرج کردن یا انتقال بیت کوین به دریافت مجوز از بانکها یا نهادهای دیگر نیازی ندارند. برخی افراد تصور میکنند که این پول الکترونیکی ویژه خلافکاران است و آنها به دلیل ناشناس ماندن از آن برای کارهای مجرمانه خود استفاده میکنند. اما برخلاف این صحبتهای اشتباهی که برخی اخبار، روزنامهها و رسانهها اعلام کردهاند این پول الکترونیکی قابلیتهایی دارد که باعث میشود با سایر ارزهای دیجیتال متفاوت باشد. برخی از آنها عبارتاند از:
۱- توسط هیچ فرد، گروه یا سازمانی هدایت نمیشود
همانطور که گفته شد یکی از ویژگیهای این پول الکترونیکی متمرکز نبودن آن است. برای درک بیشتر این مفهوم ابتدا درباره متمرکز بودن نظام پولی و مالی صحبت میکنیم. سیستم متمرکز کنترلی است که دولتها روی پول دارند. همه افراد نیز از آثار این کنترلها بر تورم و بیارزش شدن پول آگاه هستند. متمرکز بودن یعنی زمانی که شما به بانک میروید، سیستم پرداختی به درست یا غلط از کار افتاده است.
سیستم متمرکز مالی یعنی بانکها میتوانند حساب شما را بدون اطلاع شما ببندند و در نهایت یعنی این که یک کشور قوی بتواند کشور دیگری را تحریم کند و آن را از چرخه انتقالات مالی خارج کند.
همانطور که گفته شد یکی از مهمترین ویژگی بیت کوین این است که متمرکز نیست. هیچ فرد حقیقی، گروه، بانک، دولت و سازمانی نمیتواند این پول الکترونیکی را هدایت کند. زمانی که میگوییم این ارز دیجیتال متمرکز نیست یعنی قدرت بین افراد مختلفی که در شبکه حضور دارند پخش شده است. در حقیقت این قدرت میتواند ایجاد و توزیع پولهایی باشد که از منابع قدرتمندی مانند بانکها خارج میشود و به مردم برمیگردد.
براساس این موارد گفته میشود که اعتمادی که افراد برای انتقال پول به سایر واسطهها مانند بانکها داشتند، بین همه افرادی که ناظر بر تراکنشها هستند پخش میشود. در حقیقت طبق این سیستم، قدرت بین همه افرادی که ناظر بر تراکنشها هستند پخش میشود. به عبارت سادهتر شما به یک سیستم اعتماد خواهید کرد. قوانین این سیستم نیز به صورت واضح و شفاف در کدهای برنامهنویسی قرار گرفته است و افراد میتوانند به دلخواه خود از آن استفاده کنند.
این قابلیت بیت کوین باعث شده است تا افرادی که اوضاع و ضعیف بودن سیستم مالی را در بحران سال 2008 مشاهده کردهاند، مزیتهای این ارز دیجیتالی را درک کنند و به این فناوری وارد شوند. در حقیقت یکی از مهمترین دلایل ایجاد بیت کوین قدرت بانکها در کنترل و عرضه پول، همچنین تورمی است که به دلیل آن رخ داد بود.
۲- بیت کوین تعداد محدودی دارد
بانکهای مرکزی و دولتها تا این اندازه قوی هستند که بتوانند پول را به صورت نامحدود چاپ کنند و با این کار ارزش پول ملی خود را کمتر کنند. اما در شبکه بیت کوین به این صورت نیست. در این شبکه با وجود اینکه همه افراد میتوانند مشارکت خاصی در ایجاد واحد پولی جدید داشته باشند اما تعداد کل سکههایی که میتواند ساخته شود از 21 میلیون واحد تجاوز نمیکند. طبق قوانینی که در کدهای شبکه نوشته شده است تعداد بیت کوین محدود است. توجه داشته باشید که به قوانین این شبکه پروتکل نیز میگویند.
بیت کوینهایی که به تازگی تولید میشوند طبق فرایندی که به آن استخراج یا ماین کردن میگویند ساخته و در شبکه آزاد میشوند. این فرایند مانند معدنکاران خستهای است که با تجهیزات خود به کندن سنگها مشغول هستند و از آن سکههایی را با نشان B یا همان بیت کوین استخراج میکنند. البته این فرایند تفاوت زیادی با چیزی که عکس نشان میدهد دارد که آن را شرح خواهیم داد.
در برخی دورههای زمانی خاص، استخراج بیت کوینها کاهش پیدا میکند، به همین علت نیز به مرور زمان تولید واحدهای جدید سختتر میشود. محدود بودن تعداد این پول دیجیتالی باعث میشود به مرور زمان ارزشمندتر شود و قیمت آن نیز بیشتر شود. استخراجکنندگان فرایند استخراج یا ماینینگ را با استفاده از دستگاههای ویژه به نام ایسیک انجام میدهند. توجه داشته باشید که هرگز با لپتاپ این کار را انجام ندهید.
این قابلیت باعث میشود که بیت کوین کمیاب بماند و برخلاف پولهای امروزی که ارزش آنها به مرور زمان کاهش پیدا میکند عمل کند. محدود بودن تعداد آنها باعث شده است که افراد آن را به عنوان یک ابزار که میتواند ارزش را در طول زمان حفظ کند به خاطر بسپارند. سرمایهگذاران نیز به همین علت به علاقه زیادی به بیت کوین دارند و به آن لقب طلای دیجیتال را دادهاند.
۳- تراکنشهای بیت کوین نیمهناشناس هستند
مشتریان معمولا برای ایجاد حساب در سیستمهای پرداخت الکترونیکی و بانکی باید مشخصات شناسایی خود را به صورت کامل ارائه کنند. اما در بیت کوین به این صورت نیست و افراد در چند ثانیه میتوانند آدرس یا کیف پول جدید خود را ایجاد کنند.
در شبکه بیت کوین از کاربران اطلاعات هویتی، کد ملی و مشخصاتی درخواست نمیشود. اما تصور نکنید که فعالیت شما در این سیستم پنهانی است. با وجود اینکه افراد در هر دقیقه میتوانند تعداد آدرسهای زیادی بسازند و به آنها بیت کوین ارسال کنند باید بدانند که این تراکنشها ناشناس نیستند. در حقیقت بهتر است بگوییم این تراکنشها بین شناس و ناشناس هستند که برخی به آن نیمهشناس میگویند.
توجه داشته باشید که تراکنشهایی که در شبکه بیت کوین انجام میشوند شفاف هستند و همه افراد میتوانند آن را مشاهده کنند. به بیان سادهتر یعنی هر فردی که بخواهد میتواند یک تراکنش را پیگیری کند. اما نه به این معنا که اطلاعات هویتی افراد فاش شود. آنها فقط میتوانند آدرسها را همراه با دریافتیها و ارسالیهای خود مشاهده کنند.
با این وجود صرافیهای ارزهای دیجیتال که خرید و فروش بیت کوین را نیز انجام میدهند به منظور مقابله با فعالیتهای مجرمانه و کارهایی مانند پولشویی از کاربران خود احراز هویت میکنند تا اگر هر نوع جرمی در رابطه با سکههایی خریدهشده یا فروختهشده رخ دهد را بتوانند از طریق مراجع قانونی پیگیری کنند. به این منظور بیت کوین یک ابزار مناسب برای فعالیتهای مجرمانه نیست و همه تراکنشهایی که در آن انجام میشود قابل پیگیری هستند.
۴- تراکنشهای بیت کوین قابل برگشت نیستند
تراکنشهایی که در شبکه بیت کوین انجام میشوند قابل برگشت نیستند. برای مثال فرض کنید میخواهید مبلغی را به فردی ارسال کنید. برای این کار به عابر بانک مراجعه میکنید. پس از اینکه مبلغ و شماره کارت فرد را ارسال کردید بدون آنکه مشخصات فرد گیرنده را دوباره بخوانید انتقال وجه را نهایی میکنید. این انتقال به مقصد دیگری میرود و شما شماره کارت دوست خود را اشتباه وارد کردید. زمانی که به بانک مراجعه میکنید میتوانید تراکنش اشتباه را پیگیری کنید و گاهیاوقات نیز به نهادهای قضایی مراجعه کنید که در نهایت میتوانید پول خود را پس بگیرید.
اما این قضیه برای بیت کوین صادق نیست. زمانی پولی به اشتباه به یک آدرس دیگر ارسال شود هیچگاه باز نمیگردد و باید آن را فراموش کنید. زمانی که یک تراکنش در شبکه بیت کوین به ثبت میرسد به همه اعضای این شبکه ارسال میشود و دوباره نمیتوانید آن را تغییر دهید. ممکن است این قابلیت ابتدا یک ویژگی منفی باشد اما به یاد داشته باشید که بیت کوین متمرکز نیست و توسط فردی هدایت نمیشود. سیستمهای مالی و بانکهایی که در حال حاضر فعالیت میکنند قدرت کنترل دارند و میتوانند تراکنشها را دستکاری کنند.
به این موضوع توجه داشته باشید که بیت کوینهای زیادی تا کنون به دلیل وارد کردن آدرسهای غلط یا فراموش شدن کلیدهای خصوصی به باد رفتهاند و دیگر نمیتوان به آنها دسترسی داشت.
۵- نمیتوان بیت کوین را جعل کرد
بیت کوین را نمیتوان جعل کرد. همانطور که گفته شد تعداد کل واحدها بیش از 21 میلیون واحد نمیشود. هیچ فردی قادر نیست تراکنش ساختگی را در یک شبکه ایجاد کند؛ بیت کوینی بدون توجه به قوانین موجود وارد شبکه کند و به سرقت بیت کوینهای سایر افراد بپردازد.
تکنیکهای رمزنگاری بیت کوین باعث شده است که قابلیت جعل شدن آن وجود نداشته باشد. اگر بیت کوین یک فایل دیجیتالی بود که افراد با کپی کردن آن میتوانستند به دلخواه خود واحد جدید تولید کنند، این سیستم قابل جعل میشد. اما ترفندهایی مانند کلید خصوصی و کلید عمومی وجود دارد تا چیزی به نام بیت کوین تقلبی وجود نداشته باشد.
۶- به سادگی حمل و جابهجا میشود
یکی از ویژگیهایی که بیت کوین نسبت به پول و طلا دارد قابلیت حمل و جابهجایی ساده آن بدون توجه به مبلغ مورد نظر است. تاجران در زمانهایی قدیم برای حمل مقدار زیاد پول، مجبور بودند کیسههایی پر از طلا را سوار چهارپایان کنند. این کار خطرهای مخصوص خود را نیز داشت. برای مثال ممکن بود راهزنان در میانه راه به آنها حمله کنند. اما اکنون این طور نیست؛ در شبکه بیت کوین میتواند به هر اندازه مبلغی را فقط با یادداشت رشته عبارتهایی که کلید خصوصی نامیده میشود جابهجا کنید.
با استفاده از نرمافزار یا سختافزارهایی که کیف پول نامیده میشوند میتوان بیت کوین را نگهداری کرد. البته با توجه به کیفپولهایی که برای بیت کوین وجود دارد میتوان آن را در سختافزارهایی که مانند فلش درایو هستند و میتوانند امنیت بیشتری در مقایسه با یک تکه کاغذ داشته باشند حمل کرد. به سختافزار یا نرمافزارهایی که برای نگهداری بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال کاربرد دارند کیف پول گفته میشود.