زیست‌بوم خلاق ایران؛ فرصت‌های بزرگ، موانع بزرگ‌تر

به گزارش مدیاتی: صنایع خلاق به‌عنوان یکی از موتورهای پیشران توسعه اقتصادی و فرهنگی، در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور پیدا کرده است. اما این حوزه همچنان با چالش‌های متعددی از جمله تأمین مالی، کمبود نیروی انسانی ماهر، مالکیت فکری و مقیاس‌پذیری دست و پنجه نرم می‌کند. در همین راستا، رویداد «صنایع خلاق و چالش‌های اقتصادی» با حضور جمعی از مدیران و فعالان این زیست‌بوم برگزار شد تا راهکارها و فرصت‌های این صنعت در ابعاد ملی و بین‌المللی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

چالش‌های اساسی سرمایه‌گذاری در صنایع خلاق

در این رویداد، محمدحسین سجادی نیری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر، به عنوان یکی از سخنرانان اصلی، جدی‌ترین مشکلات پیش‌روی سرمایه‌گذاران خطرپذیر در صنایع خلاق را برشمرد. به گفته او، وابستگی شدید به نیروی انسانی خلاق، مشکل مقیاس‌پذیری، مالکیت فکری و موضوع سانسور چهار مانع اصلی جذب سرمایه در این بخش هستند.

سجادی نیری در سخنان خود توضیح داد:
«باید بیش از گذشته از ظرفیت‌های گسترده صنایع خلاق صحبت کنیم. فرصت‌های سرمایه‌گذاری متعددی در این حوزه وجود دارد که می‌تواند موتور محرک اقتصاد کشور باشد. اگر به تجربه‌های جهانی نگاه کنیم، می‌بینیم که بسیاری از کشورها با نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار و قوانین حمایتی توانسته‌اند این موانع را برطرف کنند.»

وی درباره چالش مقیاس‌پذیری در صنایع دستی و هنری نیز گفت:
«در حوزه‌هایی مانند صنایع دستی یا انیمیشن، محصول به شدت به امضای شخصی هنرمندان و خلاقیت فردی آن‌ها وابسته است. همین موضوع باعث می‌شود توسعه این محصولات و تبدیل آن‌ها به برندهای جهانی دشوار شود. راهکار اصلی در این زمینه استفاده از دو رویکرد است: نخست صنعتی‌سازی و بازارسازی و دوم استراتژی پنجره‌ای. در صنایع خلاق شما امکان عرضه یک محصول در رسانه‌ها و قالب‌های متنوع دارید. محصولی که ابتدا صرفاً یک اثر هنری است، می‌تواند به مجموعه‌ای از محصولات فرهنگی و تجاری تبدیل شود و جریان‌های درآمدی متعددی ایجاد کند.»

او تأکید کرد که همین ویژگی است که می‌تواند صنایع خلاق را برای سرمایه‌گذاران خطرپذیر جذاب و مقیاس‌پذیر کند.

بحران تأمین مالی و مهاجرت نیروهای متخصص

در ادامه نشست، سید صادق پژمان، مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر، به چالش‌های پیش‌روی شرکت‌های خلاق پرداخت. او با اشاره به کمبود منابع مالی در این حوزه گفت:
«بخش عمده‌ای از شرکت‌های فعال در صنایع خلاق با مشکل جدی سرمایه در گردش مواجه هستند. این شرکت‌ها برخلاف شرکت‌های دانش‌بنیان از ظرفیت‌های حمایتی دولتی بی‌بهره‌اند و امکان استفاده از منابع صندوق نوآوری و شکوفایی را ندارند. همین مسئله سبب شده است که بسیاری از فعالان این حوزه به دنبال منابع غیررسمی و پرهزینه برای ادامه فعالیت باشند.»

پژمان در ادامه به بحران نیروی انسانی متخصص نیز اشاره کرد و افزود:
«مهاجرت نیروهای خلاق و ضعف نظام آموزشی در تربیت نیروی کار ماهر باعث شده گردش نیروی انسانی در این حوزه به‌شدت آسیب‌پذیر شود. امروز بیش از هر زمان دیگری دولت باید نقش فعال‌تری در رفع این مشکل ایفا کند.»

او همچنین بر پیچیده‌تر شدن موضوعات حقوقی، مالکیت فکری و مالیات با رشد فناوری‌های نوین تأکید کرد و از مجموعه‌ای از برنامه‌های در دست اجرا خبر داد:

• مذاکرات با نهادهای مالی برای تأمین سرمایه شرکت‌های خلاق

• پیگیری ورود مالکیت فکری به بورس

• استفاده از ظرفیت نظام بانکی برای ارائه تسهیلات ویژه

پژمان همچنین اعلام کرد که طی ۲۰ روز آینده، «رویداد ملی صنایع خلاق» با حضور وزرای فرهنگ و ارشاد، ارتباطات و سایر بخش‌های مرتبط برگزار خواهد شد تا مسائل اصلی زیست‌بوم خلاق کشور مورد بحث قرار گیرد. او از طراحی «فرهنگ‌کارت» با همکاری بانک ملت نیز خبر داد که طی آن، ۱۵ میلیون تومان اعتبار در قالب BNPL به فعالان فرهنگی اختصاص می‌یابد.

برگزاری پنل‌های تخصصی و حضور چهره‌های کلیدی

در ادامه برنامه، دو پنل تخصصی با موضوعات «چالش‌های تأمین مالی صنایع خلاق» و «ورود بازیگران بزرگ به این حوزه» برگزار شد. در این پنل‌ها، کارشناسان به بررسی مشکلات ساختاری این حوزه و ارائه راهکارهای توسعه پرداختند.

این رویداد با حضور و سخنرانی چهره‌های کلیدی برگزار شد که از جمله آن‌ها می‌توان به اسامی زیر اشاره کرد:

• محمدحسین سجادی نیری (رئیس هیئت‌مدیره انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر)

• سید صادق پژمان (مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر)

• محمد حاجی میرزایی (مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای)

• ناصر جاهدنیا (مدیرعامل بنیاد ملی پویانمایی ایران)

• دکتر پرویز کرمی (رئیس هیئت‌مدیره صندوق پژوهش و فناوری راز و مدیرعامل مرکز نوآوری همیار دانش‌بنیان)

• حسن میثمی (مدیرکل دفتر توسعه فناوری وزارت ارتباطات)

رویداد «صنایع خلاق و چالش‌های اقتصادی» نشان داد که اگرچه صنایع خلاق ظرفیت‌های عظیمی برای ایجاد ارزش اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند، اما برای بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها باید مشکلات ساختاری جدی آن‌ها برطرف شود. سرمایه‌گذاری خطرپذیر، اصلاح قوانین مالکیت فکری، تأمین مالی پایدار و تربیت نیروی انسانی متخصص چهار کلید اصلی موفقیت این حوزه به شمار می‌روند.